เจ้าจันทร์ผมหอม

เจ้าจันทร์ผมหอม

        เป็นเรื่องของเจ้าหญิงเมืองเหนือองค์หนึ่ง ผู้ผูกพันธ์รักใคร่กับเจ้าหล้าอินทะ แต่เจ้าพ่อกับเจ้าแม่ของเจ้าจันทร์ ได้ตกลงยกเจ้าจันทร์ให้กับพ่อเลี้ยงผู้มั่งคั่งคนหนึ่ง  ตอนเป็นเด็ก เจ้าจันทร์เกิดล้มป่วยเจ้าพ่อเจ้าแม่จึงได้บนกับพระธาตุไว้ และจะไว้ผมยาวถวายเพื่อเป็นพุทธบูชา
        เจ้าจันทร์เลี้ยงผมมาเป็นระยะเวลา 5 ปี ซึ่งผมของนางมีกลิ่นหอมเป็นที่ตรึ่งใจแก่ผู้ที่ได้เข้าใกล้ชิด เมื่อถึงกำหนดที่เจ้าจันทร์ต้องเดินทางไปแก้บนที่พระธาตุอินทร์แขวน  และจำต้องเดินทางไปสักการะพระธาตุ โดยอาศัยเดินทางไปกับพ่อเลี้ยง ไม่เช่นนั้น ก็จะเดินทางไม่ได้ เพราะต้องใช้ทั้งขบวนช้างม้า เดินทางกันเป็นเวลานาน
        ซึ่งต้องอาศัยกำลังทรัพย์จากพ่อเลี้ยง และในระหว่างการเดินทาง พ่อเลี้ยงนั้นก็ดูแลเจ้าจันทร์เป็นอย่างดี หวังจะเอาชนะใจเจ้าจันทร์  แต่เจ้าจันทร์ก็ไม่สามารถทำใจให้รัก พ่อเลี้ยงได้  เพราะเธอรักมั่นอยู่กับอีกชายหนึ่งแล้ว
        ในเรื่องจะมีบทค่าวพรรณาความในใจ ความทุกข์ยากลำบากจากการเดินทาง การพลัดพรากจากคนที่รัก    ระหว่างความรักกับหน้าที่ที่จะต้องประคับประคองความเป็นปึกแผ่นของบ้านเมือง ซึ่งต้องอาศัยพ่อเลี้ยง
         ในที่สุดเจ้าจันทร์ได้ตั้งจิตบนพระธาตุอีกครั้งหนึ่งว่า หากผมหอมนี้ปูลอดพระธาตุได้  นางจะกลับไปหาชายคนรัก  หากปูลอดพระธาตุไม่ได้ นางจะแต่งกับพ่อเลี้ยง สุดท้ายเมื่อผมลอดไม่ได้เจ้าจันทร์จึงได้ปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุนั้นและตัดสินใจแต่งงานกับชายที่ไม่ได้หมายปอง

เนื้อเพลง  เจ้าจันทร์ผมหอม

ก่อยฟังเนอ หมู่จุมปี้น้อง

 จักไขทำนองเรื่องเจ้าคนงาม

ได้ฮักได้ฮ้าง ทุกโศรกติดต๋าม

เจ้าจันร์คนงามเลี้ยงผมยาววา

.

ผมหอมเจ้านั้น หอมงามหนักหนา

 จักตัดปูจา อินแขวนธาติเจ้า

 ขอผาถนา อินผาท่านเจ้า

 มาเป๋นเก๊าเหง้า ปกห่มหัวนาง

.

หื้อรอดหื้อป้น ตางฮ้ายขัดขวาง

 รอดแล้วเจ้านาง จักสมปี้อ้าย

หากรอดบ่ผด จักลาตายพราย

 ลาจากเจ้าชาย ขึ้นฟ้าเมืองบน

.

เจ้าก็ขึ้นจ๊าง เที่ยวหว่างไพรสน

 ระเหเววน ข่มหมองใจ๋ไหม้

กอบปลายผมงาม ซ้ำวางอกไหว้

 ขออินทร์เทพไท้หันใจ๋เต๊อะนา.

.

ขอปารมี บุญดีฮักษา

 หื้อป้นพารา อาธรรมบาปใบ้

 แต่บุญบ่สม ผมลอดบ่ได้

 เจ้าดวงดอกไม้เหมือนต๋ายวางลง ........แล....เฮย........